Συμβουλές για την υδρολίπανση

Με τον όρο υδρολίπανση αναφερόμαστε στην εφαρμογή θρεπτικών στοιχείων σε μια καλλιέργεια μέσω του δικτύου άρδευσης. Στην υδρολίπανση χρησιμοποιούνται υδατοδιαλυτά λιπάσματα για την παρασκευή θρεπτικών διαλυμάτων σε νερό, που διοχετεύονται με πίεση στο δίκτυο της άρδευσης και χορηγούνται στις καλλιέργειες.

Αρδευτικά συστήματα και υδρολίπανση

Τα υπό πίεση αρδευτικά συστήματα περιλαμβάνουν ένα δομημένο δίκτυο αγωγών μεταφοράς και τροφοδοσίας του νερού. Η τελική διανομή του νερού στις καλλιέργειες γίνεται μέσα από εκτοξευτές (στατικούς ή κινούμενους) που το διασπείρουν με καταιονισμό, είτε μέσα από σταλακτήρες που το διασπείρουν σε μορφή σταγόνας. Η επιλογή και ο σχεδιασμός του κάθε συστήματος θα πρέπει να λαμβάνει υπόψιν το είδος και τη διάταξη της καλλιέργειας, την πίεση και τη ροή του νερού, τα χαρακτηριστικά του εδάφους, το μικροκλίμα της περιοχής και βέβαια τις διαθέσιμες υποδομές του παραγωγού.

Στα υπό πίεση αρδευτικά συστήματα, η μονάδα της υδρολίπανσης είναι τοποθετημένη στην κεφαλή του κυρίου αγωγού. Περιλαμβάνει ειδικό εξοπλισμό με αντλίες, βάνες, βαλβίδες, φίλτρα, μανόμετρα, δεξαμενές και άλλα εξαρτήματα.

Για να αξιοποιήσουμε στο μέγιστο την πρακτική της υδρολίπανσης, καλό είναι τα αρδευτικά συστήματα να καταλήγουν σε συγκεκριμένα εξαρτήματα διασποράς του νερού, όπως οι μικροεκτοξευτές, οι στατικοί εκτοξευτές, οι περιστροφικοί εκτοξευτές, οι περιστρεφόμενοι κρουστικοί εκτοξευτές και οι σταλακτήρες. Τα εξαρτήματα αυτά διασπείρουν με μεγαλύτερη ακρίβεια τα θρεπτικά διαλύματα στην περιοχή του ριζικού συστήματος των φυτών, κάνοντας τη λίπανση πιο αποδοτική συγκριτικά με εκείνα της ελεύθερης ροής ή καταιονισμού με αυτοκινούμενους αρδευτές (ράμπες, κανόνια).

Τα πλεονεκτήματα της υδρολίπανσης

Η υδρολίπανση παρουσιάζει σημαντικά πλεονεκτήματα έναντι των εδαφικών λιπάνσεων, όταν υπάρχουν οι κατάλληλες υποδομές για να εφαρμοστεί:

• Υψηλότερη αποδοτικότητα λίπανσης. Με την υδρολίπανση γίνεται στοχευμένη χορήγηση θρεπτικών στοιχείων στην περιοχή του ριζικού συστήματος, διασφαλίζοντας την καλύτερη αξιοποίησή τους από τα φυτά, με τις λιγότερες απώλειες προς το περιβάλλον.
• Ομοιομορφία λίπανσης. Η παροχή θρεπτικών στοιχείων κατά μήκος της καλλιέργειας είναι πιο ομοιόμορφη και σταθερή.
• Καλύτερη διαχείριση της λίπανσης. Στην υδρολίπανση συντονίζουμε με μεγαλύτερη ακρίβεια τον χρόνο εφαρμογής των θρεπτικών στοιχείων με τα κρίσιμα βλαστικά στάδια των καλλιεργειών που εμφανίζουν τις ιδιαίτερες θρεπτικές τους ανάγκες.
• Ευκολία διαχείρισης. Με την υδρολίπανση ο παραγωγός εξοικονομεί χρόνο και κόπο συγκριτικά με την παραδοσιακή εδαφική λίπανση.

Η διαχείριση της υδρολίπανσης

Για τον σχεδιασμό ενός πλάνου υδρολίπανσης σε μια καλλιέργεια είναι σημαντικό να ακολουθούνται κατά σειρά τα επόμενα βήματα:

Βήμα 1^o: Υπολογίζουμε τις υδατικές απαιτήσεις της καλλιέργειας λαμβάνοντας υπόψιν τις αναμενόμενες αποδόσεις παραγωγής. Είναι προφανές ότι το νερό είναι στοιχείο ζωτικής σημασίας για τα φυτά προκειμένου να καλύψουν τις ανάγκες τους.   

Ένα καλλιεργούμενο χωράφι θα πρέπει να το προσεγγίζουμε ως ένα δυναμικό σύστημα εισροών και εκροών του νερού, που το ισοζύγιό του καθορίζει ανά πάσα στιγμή τη λειτουργία και την ανάπτυξη των καλλιεργειών.

• Εκροές (απώλειες) του νερού: Μεγάλες ποσότητες νερού χάνονται από τα καλλιεργούμενα χωράφια και μεταφέρονται στην ατμόσφαιρα. Οι απώλειες αυτές οφείλονται πρώτον στην εξάτμιση του νερού από το έδαφος και τις φυτικές επιφάνειες και δεύτερον στη διαπνοή των φυτών. Το άθροισμα της απώλειας του νερού λόγω εξάτμισης και διαπνοής ορίζεται ως Εξατμισοδιαπνοή (ΕΤ) και καθορίζεται από το είδος της καλλιέργειας (πυκνότητα φυλλώματος και ριζικού συστήματος, στάδιο ανάπτυξης των φυτών, πυκνότητα των φυτών), την ανακλαστικότητα της καλλιέργειας και του εδάφους (χρώμα και τραχύτητα επιφάνειας που δέχεται την ακτινοβολία) και τις κλιματικές συνθήκες της περιοχής (ακτινοβολία, θερμοκρασία, υγρασία, αέρας). Ο υπολογισμός της Εξατμισοδιαπνοής σε μια δεδομένη χρονική στιγμή μπορεί να γίνει με τη βοήθεια ειδικών οργάνων, πινάκων ή και έτοιμων λογισμικών συστημάτων για κάθε καλλιέργεια.
• Εισροές (είσοδος) του νερού: Μεγάλες ποσότητες νερού εισέρχονται στα καλλιεργούμενα χωράφια από διάφορες πηγές, με την βροχή να αποτελεί μια από αυτές. Ωστόσο, από την βροχή που θα πέσει σε μια περιοχή, ένα μόνο μέρος της μπορεί να αξιοποιηθεί από τις καλλιέργειες, ενώ το υπόλοιπο απομακρύνεται είτε επιφανειακά είτε εκπλύνεται στα βαθύτερα στρώματα του εδάφους. Η ποσότητα της βροχής που απορροφάται και αξιοποιείται χωρίς δυσκολία από την καλλιέργεια ονομάζεται ωφέλιμη βροχή.
  Η υγρασία του εδάφους που βρίσκεται αποθηκευμένη στην περιοχή του ριζοστρώματος, από την αρχή της βλαστική περιόδου (αποθέματα νερού), αποτελεί επίσης μια από τις πηγές εισροών του νερού στο καλλιεργούμενο χωράφι. Τέλος, η υγρασία του εδάφους που βρίσκεται αποθηκευμένη στα βαθύτερα από τη ριζόσφαιρα στρώματα και ανεβαίνει ψηλότερα εξαιτίας των τριχοειδών (ελκτικών) δυνάμεων που αναπτύσσονται μεταξύ του νερού και των στερεών σωματιδίων του εδάφους, είναι και αυτή πηγή νερού που συνεισφέρει θετικά στις καλλιέργειες.